ΣΠΑΣΜΕΝΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΘΗΒΑΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗ “Η ΚΡΑΥΓΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ”

Απόστολος Θηβαίος, Literature

Η Κραυγή της Αντιγόνης, Ανδρέας Χατζηχαμπής, Εκδόσεις Κέδρος

Κάθε άνθρωπος είναι όλοι οι άνθρωποι αναφέρεται στην απόκοσμη ιστορία του Βίνσεντ Μουν. Από την Γενεύη του Μπόρχες με όλη την αγάπη του σπουδαίου αφηγητή, κάθε ψυχή ρίχνεται για να φτιάξει τον πηλό της ζωής. Έπειτα θα πρέπει να προσθέσει κανείς την απέραντη μνήμη που γράφουν τα λιθάρια και το περιγιάλι και οι πυκνόφυτοι ελαιώνες. Θα πρέπει να λογαριάσει την ιστορία που κάθε τόσο στρίβει κατά το κέφι της το τιμόνι του κόσμου. Και εμείς, το πλήρωμά της, άνθρωποι και εμείς ανάμεσα στους υπόλοιπους μυριάδες, να προσπαθούμε να κρατηθούμε στα ρέλια την ώρα που το γέρικο σκαρί του κόσμου παίρνει την μανούβρα του. Πόσοι χάθηκαν, πόσοι πνιγμένοι κάτω από τα στρώματα του χρόνου, πόσες χιλιάδες τα πρόσωπα των νεκρών στην αγρύπνια που καλά κρατεί μες στις σελίδες του μεγάλου βιβλίου της ζωής. Κάθε τόσο μερικές μορφές μνημειώδεις, από μπρούντζο , μορφές πιστές σαν τους προφήτες, γεμάτες από τον μυστικισμό των βυζαντινών καλόγερων και έπειτα πάλι το μεγάλο κοπάδι του κόσμου που δίνει τον αγώνα του. Πίσω μας το παρελθόν που ζήσαμε μα και εκείνο το άλλο που μάθαμε να αγαπούμε με την πίκρα του. Και κάπου εκεί ο βόμβος του ροδανιού που κρυφάκουσε να σαλεύει ο γέρο Ουώλτ. Είναι οι ποιητές που κρατούν όρθιο το τραγούδι της ζωής, που φορτώνονται με το μολύβι της μνήμης και προχωρούν στ’άγνωστα νερά του καιρού μας με την δελφινιέρα τους έτοιμη. Στα χέρια τους τραγουδά ο Ουώλτ από τα βάθη της Αμερικής του, η στάλα, η κίνηση των κυμάτων ένα κλειδί. Φωτιές που ανάβουν οι ποιητές με φόντο τα τοπία της μνήμης τους και παντού να καίγεται ο σχίνος, οι λεωφόροι, τα παροξύτονα της πέτρας.

Τέτοιοι είναι και οι ποιητές του Ανδρέα Χατζηχαμπή που από το μετερίζι της πιστής καρδιάς αφήνουν να ακουστεί Η Κραυγή της Αντιγόνης. Η δίψα για το δίκιο φέγγει στο στερέωμα πλάι στη γλύκα του κόσμου και τα τοπία του κυνηγιού όσο ο χαρτονένιος κόσμος γκρεμίζεται και ένας προαιώνιος αφηγητής με το ομηρικό όνομα Οδυσσέας Αστέρης απαγγέλλει την ιστορία της Κύπρου. Από την γέννηση ως την πτώση της οι αιώνες αφήνουν τα χνάρια τους και ο ποιητής ένας που συλλαμβάνει τον ρου των πραγμάτων, που δίνει ένα όνομα σε κάθε τι, λέξη σολωμική πολυπόθητη. Από παντού υψώνονται κέδρα και απλώνονται ξεχασμένοι αμπελώνες. Είναι η Κύπρος, η Προαιώνια Γη του ποιητή και ο ίδιος αυτός ο αρχαίος αφηγητής, τόσο κοντά στις πηγές της αρχέγονης δημιουργίας και σε εκείνο το πνεύμα που φθάνει ως την δόξα και ίσως τον έρωτα. Αυτός είναι που θα σμίξει με την ψυχή σαν εκείνο το έργο που έσωσε στις μορφές του ολόκληρο τον ανθρώπινο πολιτισμό. Πρόκειται για ένα έπος, από εκείνα που πλουτίζονται στόμα το στόμα, θάνατο το θάνατο. Απόψε η Αφροδίτη σκοτώνεται χίλιες φορές από ξένα χέρια. Και όλα να στροβιλίζονται στον κύκλο της ζωής και από παντού κουρέλια μνήμης και δοξολογήματα για τις χαμένες σημασίες, αυτές που λησμόνησαν οι διαπραγματευτές πίσω από τις κλειστές τους πόρτες. Φρεγάτες και καράβια, θρήνοι και καημοί, δούκες και φατρίες και πειρατές αλαργινοί, όλοι τους κάτι κλέψανε από την ομορφιά της Κύπρος. Στολίδι σε στέμματα, φύλλο των ποιητών ριγμένο στο πέλαγο, πληγή αναβλύζουσα. Την ιστορία της Κύπρου θα γράφουν πάντα οι άνθρωποι της. Εκείνοι που κρατούν την διαχρονική τους παρουσία τραγουδώντας όλο και πιο δυνατά απ’τα θρανία των απόντων ποιητών μας, με άγραφους στίχους που στέκουν σήμερα γκρεμισμένα πέτρινα τείχη. Τους στίχους του Ανδρέα Χατζηχαμπή τους υπαγορεύουν οι αντιμισθίες του πόνου, αυτό το νόμισμα του Βεσπασιανού που άλλοτε μας κερνά πίκρα και πάλι κάποιες φορές, δείχνοντας τον δρόμο της καλοσύνης και της λύτρωσης. Κομπάρσοι οι άνθρωποι επάνω στην σκηνή του χρόνου και της άνοιξης, περνούν και χάνονται όσο η Κύπρος ταξιδεύει τους αιώνες. Σοφές εκείνες οι όμορφες μέρες, τότε που ο ποιητής του Κέδρου μπορεί να εξομολογηθεί σε αυτήν την λυρικά δοσμένη ιστορία, σαν κάθε καταστροφή, πως «μας γέλασε το όνειρο αδέρφια» όσο εμείς «με τα δώρα στα χέρια και τα φιλιά στα μέτωπα», γυρεύαμε μια ευλογία για να πιαστούμε. Ο κήπος μας εγέμισε αγριοσυκιές, τόσες προδοσίες, τόσα πρόσωπα της Κύπρου που μας πονούν, πικρός ο σπαραγμός του ρόδου, οι ανασασμοί των άστρων και οι κραυγές της κουκουβάγιας.

Ο Δρ. Ανδρέας Χατζηχαμπής γεννήθηκε το 1973 στην Λευκωσία. Πώς θα μπορούσε λοιπόν να μην μιλήσει για το βασανισμένο του νησί, που ακόμη στέκει χωρισμένο στα δυο. Την ιστορία του που είναι δόξα και συναξάρι μαζί την γράφει ο τόπος του. Η Κύπρος που προχωρεί αργά προς τύμβους αμέτρητους, η Κύπρος των αγνοούμενων που απέμειναν μονάχα ένα αδειανό πουκάμισο, ίσως περισσότερο ποιητικό και από εκείνο που μας παρέδωσε με όλα τα ίχνη του σώματός του ο ποιητής. Η Ελένη δεν μένει πια εδώ και η Κύπρος συνοψίζεται στα πρόσωπα εκείνων που σήμερα μιλούν με τα μαύρα πουλιά του κάτω κόσμου και με την ανάσα τους κομμένη προσμένουν το χαρμόσυνο μήνυμα. Ως τότε την Κύπρο θα σέρνουν τα άγρια άλογα της εποχής.

Κάτι άλλαξε και έπαψε πια να είναι νησί. Μεταβλήθηκε σε μια ιστορική καλλιγραφία σε αυτήν την αναμέτρηση με το παρελθόν. Μια καταβύθιση στα ιερά και τα όσια, στις μαρτυρίες και τα χρονικά που διαμορφώνουν τον τόπο, σε κάτι περισσότερο από την ρίζα. Τον μεταβάλλουν σε όλα εκείνα τα συνθετικά στοιχεία που κάποτε τον συνέστησαν. Και έτσι ο ποιητής του Κέδρου που ακολουθεί ένα ύφος θεατρικό για να κρατήσει ζωντανό αυτό το μετείκασμα της ομορφιάς που έρχεται και φεύγει με τις παλίρροιες και τις άμπωτες των δεκαετιών, ξαναφτιάχνει την Κύπρο, το σχήμα, τις μυρωδιές, τα παλικάρια και τα κορίτσια της, τον ολόδροσο πολιτισμό της, την μισή της καρδιά που γίνηκε τραγούδι και άσβηστος πόθος του ελληνισμού. Όλα φεύγουν και χάνονται μα η Κύπρος σαν το σπουργίτι επίμονα που τραγουδά το χθες και το αύριο, στήνοντας με το τίποτε ποιητικά γεφύρια που μας οδηγούν από τον θάνατο ως τους ήρωες. Κυλούν τα χρόνια σαν χάντρες ξύλινου κομπολογιού μα είναι ετούτος ο υπόγειος ρυθμός του κόσμου που κρατιέται από την μνήμη, αυτήν που προτάσσει ο Ανδρέας Χατζηχαμπής στην έκδοση του Κέδρου. Με το μέτωπό της δροσερό, γίνεται το γλωσσάρι και οι νύξεις, όπως ονομάζει ο δημιουργός τις πολύτιμες παραπομπές του, ενδεικτικές ενός πλούσιου εργαστηρίου και μιας βαθιάς, ιστορικής γνώσης που συνοψίζεται από τις λαμπρές αφαιρέσεις του αφηγητή και του χορού των ποιητών.

Βραβεύσεις, αρθρογραφίες, επιστημονικό έργο, διαρκής και ενεργή παρουσία στην ζωή του τόπου του, μέσω θεσμών και διεθνών οργανώσεων, εμπνευστής του λογοτεχνικού περιοδικού Ανεράδα. Ετούτα μερικά μόνο από όσα περιλαμβάνονται στο βιογραφικό του συγγραφέα που συνοδεύει την έκδοση. Μα θαρρώ πως ο ίδιος ο ποιητής θα προτιμούσε να κρατήσουμε για το φινάλε μια μικρή αναφορά στην Αντιγόνη του. Σε εκείνη του τίτλου που αφήνει την κραυγή της να πλανάται πάνω από την ιστορία του νησιού. Την Αντιγόνη που εναντιώνεται στην εποχή της, που υψώνει τον άνθρωπο και τον σεβασμό στην ύπαρξη ως ύστατο δείγμα πολιτισμού. Την Αντιγόνη που παίρνει επάνω της αιώνες τώρα, το ηθικό χρέος του κόσμου. Την Αντιγόνη που διαλέγει τον δύσκολο δρόμο της αξιοπρέπειας, την Αντιγόνη του σθένους και της ομορφιάς εκείνων που ποτέ δεν θα μάθουν πόσο υπέροχοι σταθήκανε μες στις ζωές μας. Την Αντιγόνη που γράφει τους στίχους αυτής της συλλογής, που με την πράξη της πλαταίνει την όχθη της ύπαρξής μας, την Αντιγόνη που αρπάζει το απόλυτο από το σχετικό της ιστορικής καταγραφής. Την Αντιγόνη που περπατά στις γειτονιές των κυπριακών αιώνων και το αιώνιο μας δείχνει που αντέχει μες στον χρόνο. Την Αντιγόνη, την Ελένη Παλαιολογίνα ή την ανώνυμη με την φωτογραφία του αγνοούμενου στα χέρια της. Για αυτήν την Αντιγόνη θα ήθελε να πούμε δυο κουβέντες ο ποιητής που στην Κραυγή του Ανδρέα Χατζηχαμπή από την αρχή μας συστήνεται.

«Η Κραυγή της Αντιγόνης» του Ανδρέα Χατζηχαμπή από τις εκδόσεις του Κέδρου.